1. Cấu trúc IF là gì?
Cấu trúc IF:
- Là một cấu trúc điều kiện dùng để kiểm tra một điều kiện trong chương trình.
- Biểu thức điều kiện trong cấu trúc
ifthường là một biểu thức quan hệ hoặc logic, và trả về một giá trịtruehoặcfalse.
- Nếu điều kiện thỏa mãn (trả về
true) thì thân của cấu trúcifsẽ được thực thi, nếu điều kiện không thỏa mãn (trả vềfalse) thì thân của cấu trúcifsẽ bị bỏ qua, và chương trình sẽ tiếp tục thực thi câu lệnh sau cấu trúcif.
Thân của cấu trúc if có thể bao gồm 1 hoặc nhiều câu lệnh.
2. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF trong Python
Bước 1: Tạo Project Python mới
Mở một trình soạn thảo, ở đây ta sử dụng PyCharm IDE.
Tạo mới một Project, đặt tên và chọn đường dẫn chứa Project vừa tạo.
Tiếp theo, tạo mới một file Python để viết mã. Đặt tên cho file vừa tạo, ví dụ DemoIf
Tạo Project mới trong PyCharm
Bước 2: Viết mã lập trình thử nghiệm cấu trúc IF trong Python
Tiếp theo, ta viết mã để tạo khối if.
Ở trong bài này, ta viết một chương trình cho phép nhập một biến vào từ bàn phím, sau đó ta kiểm tra xem biến đó có bằng 18 hay không.
18 thì ta in ra thông báo.
Viết mã thử nghiệm Cấu trúc IF
Bước 3: Thực thi chương trình thử nghiệm cấu trúc IF và xem kết quả
Sau khi đã viết mã xong, hãy thực thi chương trình bằng cách click phải chuột lên trình soạn thảo, rồi chọn Run.
Chạy chương trình để xem kết quả
Ta nhập tuổi 18 vào và chương trình hiện thông báo như hình bên dưới.
3. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF…ELSE trong Python
if … else.
Trong cấu trúc if … else này:
- Nếu điều kiện của if thỏa mãn thì chương trình sẽ thực thi khối
if.
- Ngược lại, nếu điều kiện của if không thỏa mãn thì chương trình sẽ thực thi khối
else.
Trong ví dụ dưới đây, ta cũng nhập tuổi vào từ bàn phím.
Sau đó ta kiểm tra, nếu tuổi bằng 18 thì chương trình thực thi khối if.
Nếu tuổi khác 18 thì chương trình thực thi khối else.
Viết code thử nghiệm cấu trúc IF … ELSE trong Python
Trường hợp nhập đúng 18.
Kết quả nếu nhập đúng 18 cấu trúc IF…ELSE sẽ thực thi khối IF
18.
Cấu trúc IF…ELSE sẽ thực thi khối ELSE nếu điều kiện kiểm tra bị sai
4. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF…ELIF…ELSE trong Python
if ... elif ... else là cú pháp mở rộng của cấu trúc if.
Cú pháp này cho phép chúng ta kiểm tra nhiều điều kiện của chương trình, cũng như thực thi nhiều nhánh của chương trình, tùy thuộc vào từng điều kiện.
Cơ chế xử lý của cấu trúc if .. elif ..else như sau:
- Điều kiện của nhánh
ifsẽ được đánh giá trước. Nếu điều kiện của nhánh if thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi thân của nhánh if, và bỏ qua tất cả các nhánh còn lại.
- Nếu điều kiện của nhánh
ifkhông thỏa mãn (trả vềfalse). Chương trình sẽ lần lượt đánh giá các nhánhelifbên dưới, theo thứ tự lần lượt từ trên xuống dưới.
- Nếu điều kiện của một nhánh
elifnào đó thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi nhánhelifđó, và bỏ qua tất cả các nhánh còn lại.
- Nếu điều kiện của tất cả các nhánh
elifđều không thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi khốielse. Khốielseđại diện cho tất cả các trường hợp còn lại.
Dưới đây là một ví dụ, trong đó ta nhập điểm vào từ bàn phím, rồi sử dụng cấu trúc if .. elif .. else để đánh giá giá trị của điểm, để in ra xếp loại.
Viết mã thử nghiệm cấu trúc IF…ELIF…ELSE trong Python
Nếu ta nhập 4, thì điều kiện của nhánh if được thỏa mãn, chương trình đã thực thi nhánh if
9, chương trình sẽ lần lượt đánh giá các nhánh elif, ta thấy điều kiện của nhánh elif thứ 3 đã thỏa mãn.
Chương trình sẽ kiểm tra lần lượt các điều kiện của nhánh ELIF và thực thi nhánh có điều kiện đúng.
15), chương trình sẽ thực thi nhánh else như hình bên dưới.
Tổng kết
Biết cách viết một cấu trúc điều kiện đúng cú pháp trong Python.
Hãy thực hành thật nhiều với những ví dụ về cấu trúc IF tự nghĩ ra để thực sự thuần thục chúng.
Bởi vì chúng ta sẽ sử dụng cấu trúc IF rất nhiều khi HỌC LẬP TRÌNH PYTHON.
TONY HÙNG CƯỜNG